Magandang aktres, kinasuhan sa Labor

MAGANDANG AKTRES, KINASUHAN SA LABOR

may kaso sa National Labor Relations Commission

ang isang kilalang aktres sapagkat kinasuhan

ng dati niyang driver, nabalitaan ko iyon

sa pahayagang Bulgar, talagang binulgar naman

kaso'y di pagbabayad ng night shift differential pay

overtime pay, holiday pay, thirteenth month pay, harassment

illegal dismissal, at payment of separation pay

at ang matindi pa rito ay ang kasong maltreatment

o baka kaya isa lang itong gimik sa Showbiz

upang mapag-usapan ang mga artistang sikat

o kung totoo iyang balita't di isang tsismis

ang obrerong naapi'y talagang dapat mamulat

nagbulgar kasi'y ang kinasuhan ng cyberlibel

ng nasabing aktres, tila ginagantihan siya

naghahanap ng butas, nanggigigil, at marahil

upang iatras ng aktres ang kasong isinampa

gayunman, hustisya'y dapat kamtin ng manggagawa

ngunit sa kapitalismo, ito ba'y matatamo?

makukulong ba ang aktres na sa kanya'y nandaya?

o isang malaking palabas lang lahat ng ito?

- gregoriovbituinjr.

06.30.2024

* ulat at litrato mula sa pahayagang Bulgar, Hunyo 29, 2024, pahina 1 at 6

Pahinga rin si alaga

PAHINGA RIN SI ALAGA

matapos kumain, tahimik na si Lambing

nagpapahinga ring animo'y nahihimbing

ngunit konting kilos ko siya'y nagigising

sadyang alerto, baka may dagang dumating

aba'y ganyan lang kami ng aming alaga

siya'y pahinga habang ako'y kumakatha

ng mga paksang nakaukilkil sa diwa

na sa kwaderno'y sinusulat kong may tuwa

may kwento akong isang pusa ang bayani

sa aking banghay, may insidenteng nangyari

hinoldap ay isang magandang binibini

subalit kinalmot ng pusa ang salbahe

ang binibini pala ang nag-aalaga

at nagpapakain sa palaboy na pusa

mga kuting nito'y pinapakaing sadya

kaya ang pusang ito'y bayani sa madla

titigan ang pusa't may magagawang kwento

maaari ring sila'y kinakausap mo

sa literatura'y kagiliw-giliw ito

tulad ng sikat na pabula ni Aesopo

- gregoriovbituinjr.

06.30.2024

Alalawa, lamira at pakakak

ALALAWA, LAMIRA AT PAKAKAK

madalas, sa palaisipan ko lang nalalaman

ang maraming salitang di ko halos maunawa

ang alalawa, lamira at pakakak na iyan

ay di agad natatalos niring aba kong diwa

dahil sa hilig kong magsagot ng palaisipan

ay aking nabatid ang kahulugan ng salita

na marahil mababasa natin sa panitikan

ano ba ang lamira, pakakak, at alalawa

iyang pakakak pala'y tambuli ang kahulugan

habang lamira kapag ikaw ay nanggigitata

marahil mga salitang mula sa lalawigan

tulad ng gagamba na tawag din ay alalawa

salamat sa salitang ngayon lang naunawaan

may magagamit tayong salitang bago o luma

bago sa akin subalit luma na pala iyan

na nais ding magamit sa kwento, tula't pabula

- gregoriovbituinjr.

06.30.2024

Sa unang krodword:

25 Pahalang: Gitata

Sa ikalawang krosword:

14 Pahalang: Gagamba

35 Pahalang: Tambuli

* palaisipan mula sa pahayagang Pilipino Star Ngayon, Hunyo 2, 2024, pahina 10

Buong buwan ang nasagutan

BUONG BUWAN ANG NASAGUTAN

Sudoku at Word Connect ay kinagiliwan

app game sa cellphone na laging sinasagutan

iniscreenshot ko ang ulat ng buong buwan

ng Hunyo ngayong taon bilang katunayan

pinakapahinga ko na ang mga game app

habang sa mga gawain puspusang ganap

subalit pag pulong na'y iba na ang gagap

kundi ang pagkilos sa lipunang pangarap

bukod pa riyan, aba'y mayroon ding krosword

sa mga binibiling pahayagang tabloid

na wikang Filipino'y itinataguyod

upang di naman sa kawalan nakatanghod

pagpupugay sa mga nag-imbento nito

upang may mapaglibangan ang mga tao

- gregoriovbituinjr.

06.30.2024

Alay na tula sa Wealth Tax Assembly

ALAY NA TULA SA WEALTH TAX ASSEMBLY

O, dukha't manggagawa, / tara nang magkaisa

sama-samang baguhin / ang bulok na sistema

para sa karapata't / panlipunang hustisya

at sa kinabukasan / ng mayorya, ng masa

di tayo sawsaw-suka / na winawalanghiya

ng mga naghaharing / elitista’t kuhila

di hanggang ayuda lang / ang mga maralita

kundi may dignidad din / kahit na tayo'y dukha

ating ipaglalaban / kapwa natin kauri

laban sa mga trapo’t / burgesyang naghahari

wealth tax ay pairalin / pag tayo na'y nagwagi

sa trapo't elitistang / di dapat manatili

sulong, mga kasama / tungo sa rebolusyon

ng dukha’t manggagawang / may makauring misyon

sa lipunang pangarap / isip nati'y ituon

at sama-sama nating / kamtin ang nilalayon

- gregoriovbituinjr.

06.29.2024

* binasa ng makatang gala sa pagtatapos ng kanyang pagtalakay sa paksang "Wealth Tax at Maralita" sa Wealth Tax Assembly na ginanap sa UP Integrated School, Hunyo 29, 2024

* ang nasabing pagtitipon ay pinangunahan ng Bukluran ng Manggagawang Pilipino (BMP) at Asian People's Movement on Debt and Development (APMDD)

Sa gilid man ng bangin

SA GILID MAN NG BANGIN

kaming tibak na Spartan / ay nasa gilid ng bangin

ng pakikibakang dukha / na lipunan ang salamin

bakit ba lagi na lamang / nakikita'y tagulamin

at di na nalalasahan / ang ginhawang asam namin

kaya nagpapatuloy pa / sa bawat pakikibaka

upang tiyaking matamo / ang panlipunang hustisya

kaya naririto pa ring / kumikilos sa kalsada

na harangan man ng sibat / di patitinag talaga

batbat na ng karukhaan / ang mayoryang maralita

at tanging sa pagkilos lang / ng sama-sama ng madla

kalagaya'y mababago't / ibabagsak ang kuhila

ang mabago ang sistema'y / prinsipyo nami't adhika

nasa gilid man ng bangin / habang kayraming hikahos

dahil sa sistemang bulok / at mga pambubusabos

ang mga sanhi ng hirap / ay dapat nating makalos

upang lipunang pangarap / ay makamtan nating lubos

- gregoriovbituinjr.

06.29.2024

* selfie ng makatang gala sa rali ng Hunyo 12, 2024, hanggang Recto lang at di na nakapasok ng Mendiola

Pag-iwas sa karne

PAG-IWAS SA KARNE

nagnais akong mamuhay ng bedyetaryan noon

ngunit nang magka-pandemya'y nagka-COVID paglaon

bedyetaryan ay itigil, payo ng ninang iyon

nang lumakas ang katawan, makaiwas sa pulmon

paminsan-minsan na lang akong kumain ng karne

isda't gulay pa rin ako, nasabi sa sarili

nang minsan si misis ay longganisa ang binili

tatak: Longganisang Calumpit, ito ba'y mabuti?

sabi nga sa Koran, huwag nang kumain ng baboy

upang lumusog ang katawan at di laging kapoy

payo'y sinusunod ko ngunit minsan natataboy

upang kumain ng letson sa piging na natuloy

subalit sa pag-iisa, kamatis lang, ulam na

bawang, sibuyas, at mga talbos ay idagdag pa

sana, sa mga karne ay makaiwas talaga

at maging malakas pa rin ako, O, aking sinta

- gregoriovbituinjr.

06.29.2024

Scammer?

SCAMMER?

tatlong magkakaibang numero ang nagpadala

sa akin ng iisang mensahe lang pag nabasa

at sa aking numero, may pinadala raw pera

ngunit bakit tulad ko ang kanilang pinuntirya?

dahil ba mukhang mahina't kayang lokohin nila?

na madali lang mauto ng di nila kilala?

na ang tulad kong dukha'y baka may naipong pera

na naghahanap ng swerte sa kanilang paripa

may dalawang libo, limang daang pisong padala

na upang makuha mo, magbigay ka ng singkwenta

pesos na pinasasali ka sa kanilang bola

kahina-hinala, di ba? magpapabola ka ba?

may perang padala, then, kukunan ka ng singkwenta

ano 'yun? kunwari-kunwarian lang na nanalo ka?

pag sampu'y nauto, may limang daang piso sila

pag sandaang tao naman, limang libong piso na

pasingkwenta-singkwenta lang at sila'y tiba-tiba na

aba'y kayraming simcard pa ang ginagamit nila

kaya huwag magpauto, huwag maging biktima

sa kanilang gawaing masama upang kumita

- gregoriovbituinjr.

06.29.2024

Ninenok nga ba ang pangalan?

NINENOK NGA BA ANG PANGALAN?

nabasa ko na sa nobela ni Frederick Forsyth

na nagnenok ng pangalan ang pangunahing bida

o kontrabida sa nobelang "The Day of the Jackal"

na misyong patayin si French president Charles De Gaulle

napanood ko rin ang film na Jackal ni Bruce Willis

na mukha ng karakter dito ay pabago-bago

bise presidenteng babae ang puntirya nito

subalit napigilan siya ni Richard Gere dito

ngayon sa pahayagan, isang alkalde umano

ang nagnenok ng pangalan ng kung sinumang tao

sa "The Day of the Jackal" nagpunta ng sementeryo

ang bida, namili sa lapida ng ngalan nito

ginawa'y pekeng dokumento gamit ang pangalan

upang itago ang sariling pagkakakilanlan

upang magawa ang pinag-aatas ng sinuman

para sa layunin nilang di natin nalalaman

napapaisip lang ako sa mga nangyayari

lalo na sa isyu ng POGO at West Philippine Sea

dapat mabatid natin anong kanilang diskarte

upang bansa'y maipagtanggol sa mga salbahe

- gregoriovbituinjr.

06.29.2024

* ulat at litrato mula sa pahayagang Abante, headline at pahina 2, Hunyo 27, 2024

Ang Wikang Filipino sa palaisipan

ANG WIKANG FILIPINO SA PALAISIPAN

sa Pahalang Labimpito
Tanong: Wikang Filipino
subalit ang sagot dito'y
Tagalog, tama ba ito?

Filipino nating wika
sa Tagalog batay sadya
na isinabatas pa nga
si Quezon yaong gumawa

ang wika'y di lang Tagalog
kundi Filipino, irog
isang wikang tinaguyod
na pambansa pag nasunod

sa tanang palaisipan
wikang pang-Katagalugan
ay wika ng buong bayan
ngunit sa ngayon lang iyan

sapagkat wikang Iloko
Bisaya man at Ilonggo
Tausug, Waray, at Pampanggo
ay wika ring Filipino

darating din ang panahon
samutsaring wikang iyon
pag nasama sa leksikon
magiging wika ng nasyon

- gregoriovbituinjr.
06.29.2024

* palaisipan mula sa pahayagang Abante, Hunyo 26, 2024, p.10

Pagninilay

PAGNINILAY

ano nang nangyayari't / tila walang mapala

tulog pa ang katawan / pati na yaring diwa

animo kaytindi na / ng bagyong di humupa

kaya buong lansangan / ay dumanas ng baha

may butas na ang atip / kaya panay ang tagas

tila luha ng langit / ang dito'y naghuhugas

tanaw mo ang bituin / sa kisameng may butas

habang nangangarap pa / ng lipunang parehas

kahit sa kalunsuran, / dinig mo ang kuliglig

sa paroo't paritong / sasakyang buga't butlig

habang sa kapitbahay / talak ay maririnig

nagsesermon na naman / sa asawang mahilig

kailangan ko na ring / maglaba ng labahin

upang may maisuot / sa sunod na lakarin

kung sakaling may butas / ang damit na'y tahiin

pagkunwariing bago / ang barong susuutin

- gregoriovbituinjr.

06.27.2024

Ang aklat ko't kamiseta

ANG AKLAT KO'T KAMISETA

mga akda ni Ka Popoy ay sinalibro

habang suot ang kamisetang may litrato

ni Lean Alejandro, pawang magigiting

na bayani ng masa't sadyang magagaling

sosyalistang sulatin ni Ka Popoy Lagman

sa aking aklatan ay muling natagpuan

sa The Great Lean Run noon kami'y dumalo't

nabigyan ng magandang kamisetang ito

libro't kamisetang kaytagal na sa akin

lalo't kayamanan na ring maituturing

ng mga kagaya kong tibak na Spartan

na tuloy ang pakikibaka sa lansangan

mga gamit itong naging inspirasyon na

sa pagkilos laban sa bulok na sistema

- gregoriovbituinjr.

06.26.2024

* pamagat ng aklat: "Ka Popoy: Notes from the Underground"

* tatak sa kamisetaL "The Great Lean Run - Step into his shoes, follow his footsteps"

Ang kuwago at ang lapira

ANG KUWAGO AT ANG LAPIRA

nagpupuyat ang kuwago sa gabi

pagsusunog ng kilay ang diskarte

ang tawag pala sa kanya'y lapira

na katugma'y panggabi ring bampira

gising naman ang kuwago pag araw

na nagsusunog din naman ng kilay

pulos pagbabasa dito at doon

hinahasa ang kanyang edukasyon

subalit magkaiba man ang tawag

silang dalawa ay magkamag-anak

pawang palaaral, matatalino

kapara'y karakas ni Tata Lino

ngunit isa't isa'y walang hamunan

na magpaligsahan ng nalalaman

imbes kompetisyon, kooperasyon

walang payabangan ang mga iyon

nabatid nilang sa kapitalismo

pataasan ng ere yaong tao

kumpetisyon kung sino ang magaling

kaya may trapong gahaman, balimbing,

may pang-aapi't pagsasamantala,

elitista't mapanlamang sa kapwa

pagkat nag-aral ang mga kuwago

pasya nila'y di tularan ang tao

- gregoriovbituinjr.

06.24.2024

* 35 Pahalang: Kuwago sa gabi, palaisipan mula sa pahayagang Abante, Hunyo 7, 2024, pahina 10

* lapira - uri ng kuwago (Tyto capensis) na abuhing kayumanggi ang pakpak at puti ang dibdib at mukha, mula sa UP Diksiyonaryong Filipino, pahina 678

Aklat para sa pamangkin

AKLAT PARA SA PAMANGKIN

klasiko ang aklat na bigay sa pamangkin

na mahilig magbasa tulad ng tiyuhin

ang 20,000 Leagues Under The Sea ni Jules Verne

ay paglalakbay sa dagat na anong lalim

nabili ko sa Book Sale ang nasabing aklat

na paboritong tambayan sa pagbubuklat

ng iba't ibang paksang nakapagmumulat

na masasalat, masusulit, masusulat

nais kong magbasa rin sila hangga't bata

ng samutsaring kwento, o kaya'y pabula

at mapatalas ang kanilang pang-unawa

sa pamilya, paligid, bayan, kapwa bata

kasama ang pamangkin, kayraming nanilay

na pagbabasa talaga'y kanilang tulay

sa buhay, isang libro man ang aking bigay

sa pamangking matalino't napakahusay

- gregoriovbituinjr.

06.23.2024

Itaw-itaw

ITAW-ITAW

nabasa ko'y itaw-itaw, ano ba iyon?

nakalutang sa atmospera'y depinisyon

gaya ng planeta, bituin, konstelasyon

aba, may salita pala tayong ganoon

nakalutang ng walang mga nakakabit

na makikita natin sa ere, sa langit

oo, palutang-lutang lang, di nakasabit

subalit paano salita'y ginagamit?

anang UP Diksiyonaryong Filipino

ang itaw-itaw ay pang-uri ngang totoo

halimbawa ng gamit ay hinahanap ko

kaya sa tula'y sinubukan ko na ito:

nakalutang sa atmospera, itaw-itaw

ang mga talampad, buwan, buntala't araw

na pag gabi ko lamang sila natatanaw

ay, kayganda't tila nagkikislapang ilaw

- gregoriovbituinjr.

06.23.2024

* itaw-itaw - mula sa UP Diksiyonaryong Filipino, pahina 523

* talampad - konstelasyon, mula sa aklat na Balatik: Etnoastronomiya, pahina 5

L at R

L AT R

wala raw R sa Tsino at wala raw L sa Hapon

kaya sa Japan, walang pulis at sundalo roon

subalit may puris at sundaro, iyon ang meron

na aming biruan nang kabataan namin noon

gayundin naman, kapag may naghahanap ng LIGHTER

ang Pinoy na mukhang Hapon, tanong ko agad: WRITER?

na pag sinabi niyang bilib siya't ako'y LEADER

baka ibig niyang sabihin, ako'y isang READER

kaya L at R minsan ay nagkakabaliktaran

na di Left and Right o Lighting Rally ang kahulugan

na sa usapan ay dapat nagkakaunawaan

kaya biruan man noon ay dapat mong malaman

sa L at R minsan ay natatawa na lang tayo

mahalaga ito'y nauunawaang totoo

- gregoriovbituinjr.

06.23.2024

Pusong bakal

PUSONG BAKAL

minsan, kailangan natin ng pusong bakal

upang sa ganitong buhay ay makatagal

upang harapin ang problema ng marangal

upang labanan ang mga utak-pusakal

di sa lahat ng problema'y panghihinaan

ng loob kundi matuto tayong lumaban

dapat nating patatagin ang kalooban

laban sa sistemang bulok ay manindigan

marami ang manunuligsa't manlalait

sa tulad nating kanilang minamaliit

huwag tayong umiyak at maghinanakit

tumindig tayo't kapitbisig ng mahigpit

maraming isyu't usapin ang naririnig

pati pagkatao natin ay nilulupig

huwag panghinaan, huwag magpapadaig

balang araw, tayo naman ang mang-uusig

minsan, kailangang bakal ang ating puso

sa paglaban sa burgesya't mga hunyango

na tanging gawaing di sila humihinto

ay pagsasamantala't pagkahig ng tubo

- gregoriovbituinjr.

06.23.2024

* litrato mula sa google

Kahulugan ng pagsinta

KAHULUGAN NG PAGSINTA

hinagilap kita noon sa diksyunaryo

kung ano ang kahulugan ng pag-ibig mo

hinahanap din kita sa bawat salita

kung kitang dalawa'y talagang magkatugma

sa glosaryo'y anong kahulugan ng puso?

hinarana pa kita ng buong pagsuyo

ah, kailangan ko ng talasalitaan

upang maunawaan bawat kahulugan

nag-unawaan ang dalawang umiibig

pagkat diksyunaryo'y puso kaya nagniig

pagkat bawat salita'y isang panunumpa

sa Kartilya ng Katipunan nakatala

kaya ang pag-ibig ko'y iyong iyo lamang

"mahal kita" ang sigaw kong pumailanlang

- gregoriovbituinjr.

06.22.2024

5067 at 6507

5067 AT 6507

bihirang magtama ang iskor at bilang ng laro

subalit naganap, rambol nga lamang ang numero

sa Word Connect, pang-six thousand five hundred seven laro

habang five thousand sixty seven naman ang iskor ko

tigisang digit na zero, five, six, at seven, di ba?

pareho ng numero, magkaibang pwesto lang nga 

abangan ko'y iskor at bilang ay sabay talaga

subalit kailangan dito'y sipag at tiyaga

halimbawa, sa larong pang-six thousand eight hundred ten

ang iskor kong nakuha'y six thousand eight hundred ten din

dapat lang matiyempuhan nang magawang magaling

at huwag susuko, sa laro'y magkonsentra man din

salita'y nakakatuwang laruin sa Word Connect

subalit minsan din dapat sa salita'y matinik

sa larong ito, placard pa ang salitang natitik

plakard na sa pagkatao ko'y tatak nang sumiksik

- gregoriovbituinjr.

06.22.2024

Mas ligtas daw ang tubig-gripo

MAS LIGTAS DAW ANG TUBIG-GRIPO

maniniwala ka ba sa sabi ng D.E.N.R.

mas ligtas ang tubig-gripo kaysa tubig-mineral

subalit ito'y aking nagagawa nang regular

pagkat mas mura't sa tubig-gripo'y nakatatagal

ang kalidad ng tubig, sa D.E.N.R. ay misyon

anila, di lahat ng water refilling station

kalidad ng tubig, di laging nasusuri ngayon

dapat walang kaibang amoy, lasa't kulay iyon

gayunman, hilig kong uminom ng tubig sa gripo

minsan, iniinit; minsan sa tiyan na'y diretso

lalo't maraming ginagawa't nauuhaw ako

na nais kong matighaw agad ang pagkauhaw ko

pakiramdam ko'y di naman ako nagkakasakit

di pa butas ang bulsa, ito pa'y sulit na sulit

huwag lang tubo'y kinakalawang, tiyak sasabit

ang iyong tiyan, baka wala ka nang maihirit

- gregoriovbituinjr.

06.22.2024

* ulat mula sa pahayagang Bulgar, Hunyo 15, 2024

Salin ng akda ni Hemingway

SALIN NG AKDA NI HEMINGWAY

nakita kong muli sa munti kong aklatan

akda ni Hemingway sa buhay-karagatan

ang "The Old Man and the Sea" na sinalin naman

ni Jess Santiago na kilala sa awitan

sa The Bookshop ng UP Hotel nabili ko

sa halagang sandaan at limampung piso

naglathala'y Sentro ng Wikang Filipino

binubuo ng sandaang pahina ito

buti't naisalin na ang ganitong akda

nang sa gaya ko'y maging kauna-unawa

lalo't isang Nobel Prize winner ang maykatha

na pagpupugayan mo sa kanyang nagawa

ating basahin "Ang Matanda at ang Dagat"

sinalin sa ating wika't isinaaklat

kaygaan basahin, madaling madalumat

mabuhay ang nagsalin, maraming salamat!

- gregoriovbituinjr.

06.22.2024

Tinutula ko pa rin...

TINUTULA KO PA RIN...

tinutula ko pa rin ang pakikibaka

ng manggagawa, maralita, magsasaka

upang ibagsak ang naghaharing burgesya

at itaguyod ang panlipunang hustisya

tinutula ko pa rin ang pinapangarap

na lipunang patas at walang pagpapanggap

lipunang makataong walang naghihirap

na kaginhawahan ng dukha'y nalalasap

tinutula ko pa rin ang bawat pagtutol

sa mga isyu't usaping nakakulapol

na tila batik sa gobyerno't madlang pipol

tulad ng klima, ChaCha, gera't panunulsol

tinutula ko pa rin ang uring obrero

sa kanilang laban ay nakiisa ako

nang pakikibaka nila'y maipanalo

nang lipunan nila'y maitayong totoo

- gregoriovbituinjr.

06.21.2024

Is-ra-el ba'y nag-ala-Na-Zi?

IS-RA-EL BA'Y NAG-ALA-NA-ZI?

pinupulbos ang Palestino

ginagawa na'y dyenosidyo

pinapaslang ang kapwa tao

bakit ba nangyayari ito?

nagyabang bang anak ng Diyos?

na lahing pinili ng lubos?

na sa anumang pagtutuos

kakampihan sila ng Diyos?

Katoliko'y bulag-bulagan?

Is-ra-el pa'y kinakampihan?

Father, bakit ba kayo ganyan?

aba, kayrami nang pinaslang

kahit mali ang ginagawa?

ay maka-Is-ra-el pang lubha?

gawa sa Palestinong madla

ay talagang kasumpa-sumpa

ginagaya nila si Hitler?

sa dami ng mga minarder?

Palestino na'y sinisiil

kailan ganito'y titigil?

- gregoriovbituinjr.

06.21.2024

* ulat mula sa pahayagang Abante, Hunyo 9, 2024, pahina 3

Balong

BALONG

sa Luneta, isa iyong balong

o fountain, tubig na pinasirit

habang may musikang tumutugtog

at napakakulay pa't marikit

saglit akong napatigil doon

upang magpahinga at magnilay

binidyuhan ang balong na iyon

na ilaw ay aliw na nagsayaw

sana doon sinta ko'y kasama

naglilibot kami't namamasyal

subalit kaylayo ng Luneta

upang isama't doon magtagal

sa balong ay napatitig ako

tubig ba'y naaksayang totoo?

- gregoriovbituinjr.

06.21.2024

* mapapanood ang bidyo sa kawing na: https://fb.watch/sQTSEq7oHU/

Dapulak

DAPULAK

ang alam ko'y may salitang dapurak

nagpipiga ng katas sa pagtapak

habang sagot sa krosword ay dapulak

amag sa halaman pala ang linsyak!

dagdag sa nababatid na salita

at sa pag-unlad ng sariling wika

dapurak at dapulak, magkatugma

na sa pagtula'y talagang sariwa

mga katagang di agad mapansin

ngunit sadyang mahalaga sa atin

upang kaalaman ay paunlarin

at lumawig ang panitikan natin

muli, salamat sa palaisipan

umuunlad ang talasalitaan

- gregoriovbituinjr.

06.21.2024

* dapulak - maliliit at puting funggus sa halaman at puno

* dapurak - paulit-ulit na pagtapak ay pagpiga upang humiwalay ang katas sa tinatapakan

- mula sa UP Diksiyonaryong Filipino, pahina 265

- palaisipan mula sa Pilipino Star Ngayon, Abril 28, 2024, p. 10

I'm just a struggling writer

I'M JUST A STRUGGLING WRITER

(a Filipino dalit in English)

I'm just a struggling writer

for urban poor and laborer

also poet in the corner

who is fond of rhyme and meter

sometimes have sweet and bad temper

what I'm writing is what is right

although I'm a Left when I write

what I feel, hear, or what's in sight

some topics are heavy and tight

while others are easy and light

sometimes I look in the mirror

what if I became a juror

writes about tokhang, its horror

and judging with all my valor

that those topics should I abhor

- gregoriovbituinjr.

06.21.2024

* dalit - a native Filipino poem composed of eight syllables per line 

Pabula: Huntahan ng 2 pusa

PABULA: HUNTAHAN NG 2 PUSA

nakita ko ang dalawang alaga

masarap ang higa ng isang pusa

habang isa naman ay nakalinga

na animo'y naghuhuntahang sadya

tanong ng isa, "Saan ka patungo?"

sagot sa kanya, "Ako'y manunuyo

ng pusang kayganda't nararahuyo!"

"Ingat, baka tungo ay biglang liko!"

nakakatuwa't may payo pang hatid

ang ate'y nagbilin pa sa kapatid

mag-ingat upang di ito mabulid

sa disgrasyang di nito nababatid

dalawa silang alaga sa bahay

doon na isinilang silang tunay

kaya lagi akong nakasubaybay

nang may maikwento't maisalaysay

- gregoriovbituinjr.

06.20.2024

* litratong kuha ng makatang gala

Ang maglingkod sa masa

ANG MAGLINGKOD SA MASA

O, kaysarap maglingkod sa masa

kaya ako naging aktibista

magkakasamang nakikibaka

para sa panlipunang hustisya

api ang sektor ng sagigilid

paglaya nila'y nasang ihatid

silang sa karimlan binubulid

ng burgesya't elitistang ganid

kapitalismo'y nakakubabaw

sa pamahalaang tuod man daw

upang tubo nila'y mapalitaw

kaya obrero'y kayod kalabaw

pati na dukhang kapos na kapos

ay patuloy na nabubusabos 

sangkahig, sangtuka na't hikahos

na ginhawa'y asam nilang lubos

nais kong kahirapa'y mapawi

patas na lipunan ang lunggati

parehas na palakad ang mithi

pantay na sistema't walang hari

tubo'y bawasan, sweldo'y taasan!

pagsirit ng presyo ay pigilan!

pagsasamantala ay labanan!

itayo, makataong lipunan!

- gregoriovbituinjr.

06.20.2024

* sagigilid - marginalized

* kuha sa pagkilos sa Recto bago mag-Mendiola, Hunyo 12, 2024    

Ulap na anyong bakunawa

ULAP NA ANYONG BAKUNAWA

ulap na anyong bakunawa ang natanaw

katanghaliang tapat, sikat pa ang araw

sa buwan lang ang bakunawa nauuhaw

nalunok na niya'y anim na buwan na raw

bakunawa yaong kumakain ng buwan

pag may eklipse o laho sa kalangitan

na sa alapaap ay aking natandaan

na sa panitikan nati'y matatagpuan

bakunawa'y tila dragon ang masasabi

o kaya sa Ibong Adarna ay serpyente

o sa Griyego ay ang earth-dragon ng Delphi

tulad ng nagngangalang Python at Delphyne

anong sarap pagmasdan ng ulap sa langit

mga disenyong di sa atin pinagkait

ulap na bakunawa, na ulan ang bitbit

sakaling bumuhos sana'y di nagngangalit

- gregoriovbituinjr.

06.19.2024

Pagpupuyat na naman

PAGPUPUYAT NA NAMAN

gabi hanggang madaling araw ay gising pa

di pa rin makatulog ang makatang aba

kaya si misis, ako'y laging pinupuna

sasabihan akong dapat magpahinga na

tanto ko namang tama talaga si misis

pikit man ako, sa diwa'y nagkakahugis

yaong mga katagang di ko na matiis

bigla akong babangon sa pagkagiyagis

agad kong isusulat ang nasasaisip

na ibinulong ng nimpa sa panaginip

hinggil sa samutsaring isyung halukipkip

pag nawala sa diwa'y walang kahulilip

kaya babangon ako't tiyak mapupuyat

upang lamig ay damhin nang nakamulagat

upang kathain ang sa diwa'y di maampat

upang sa kwaderno ang tinta'y ipakalat

- gregoriovbituinjr.

06.19.2024

* litrato mula sa app game na Word Connect

* pagkagiyagis - pagkabalisa

* kahulilip - kapalit, di na maaalala

May kalayaan ba kung gutom ang masa?

MAY KALAYAAN BA KUNG GUTOM ANG MASA?

may kalayaan ba / kung gutom ang masa

may magagawa ba / sa palsong sistema

bakit naghahari / ang kapitalista't

masa'y tinapakan / ng tusong burgesya!

bakit patuloy pa / ang sistemang bulok

bakit namumuno'y / pawang trapong bugok

dinggin natin yaong / awiting Tatsulok:

ang dukha'y atin nang / ilagay sa tuktok

ang kapitalismo'y / talagang marahas

na sa dagdag sahod / sadyang umiiwas

ang lipunan dapat / patas at parehas

kaya dagdag sweldo'y / agad isabatas

iyang masang gutom / ay wala ngang laya

pagkat nasa hawla / ng trapo't kuhila

doon ipiniit / ang mayoryang dukha

sa sistemang ganyan / dapat makawala

kaya sambayanan, / tarang magsikilos

at magkapitbisig / tayong mga kapos

paghandaan itong / pakikipagtuos

sa sistemang dapat / nang wakasang lubos

- gregoriovbituinjr.

06.19.2024

* litratong kuha ng makatang gala sa Daang Espanya, Maynila, Hunyo 12, 2024

Pagdalaw ng paruparong itim

PAGDALAW NG PARUPARONG ITIM

may paruparong itim na ligaw

nasok sa silid, biglang lumitaw

tanda ba iyon ng pagkamatay?

may namatay, o dalaw ng patay?

doon sa munti kong barungbarong

ang abang makata'y nagkukulong

na animo'y nilamon ng dragon

gayong alagata ang kahapon

bakit may itim na paruparo

sa mapamahiin, iba ito

ngunit sa akin ang pagkaitim

ay mana dahil ina'y maitim

tulad din ng Itim sa Aprika

dahil ba maitim, masama na

gayong ganyan ang kanilang kulay

na itim ang balat nilang taglay

naalala ko tuloy ang kwento

yaong Black Cat ni Edgar Allan Poe

ang masama, gumawa ng krimen

puti ang balat, budhi ay itim

- gregoriovbituinjr.

06.18.2024

Ang saklad o sakong ng palad

ANG SAKLAD O SAKONG NG PALAD

sa pagitan ng galang-galangan at palad

ang sakong ng palad o tawag nati'y saklad

pansin iyon pag sa balibol nakababad

kita paano maglaro ang mapapalad

na ipinanghahampas ng balibolista

sa saklad nila pinatatama ang bola

sinasanay nilang maigi sa tuwina

kaya kumakapal ang mga saklad nila

ganyan ang pagpalo ng Alas Pilipinas

na pag naglaro animo'y palos sa dulas

sa laro, hampas ng saklad nila'y malakas

habang nilalaro nila'y parehas, patas

sa ating mga balibolista, MABUHAY!

at kami rito'y taospusong nagpupugay!

ipakita pa ninyo ang galing at husay

at hangad namin ang inyong mga tagumpay!

- gregoriovbituinjr.

06.18.2024

Anong nararapat itapon?

ANONG NARARAPAT ITAPON?

saan dapat itapon ang mga basura?

dapat bang itapon sa ilog o kalsada?

saan itatapon ang pambalot ng tinapa?

lalagyan ng pandesal o mga delata?

paano ang mga basurang nabubulok?

itatapon bang tulad ng sistemang bulok?

susunugin ba ito't nakasusulasok?

huwag pagsamahin ang bulok sa di bulok?

paano itatapon ang bugok na trapo?

na katiwalian lang ang laman ng ulo?

ugaling palamara ba'y maibabato?

tulad ng tuso, sukab, gahaman at lilo?

sa daigdig ba'y tambak-tambak na ang plastik?

na kahit sa karagatan ay nakasiksik?

lulutang-lutang, anong ating mahihibik?

kikilos ba tayong walang patumpik-tumpik?

di magandang alaala ba'y matatapon?

tulad ng masasakit na danas mo noon?

o ituturing na aral ang mga iyon?

maitatapon ba ang danas ng kahapon?

paano rin kaya tayo wastong kikilos?

kung mga basura'y hinahayaang lubos?

bakit ba ang basura'y di matapos-tapos?

ay, sa basura'y mayaman tayo, di kapos!

- gregoriovbituinjr.

06.18.2024

* litrato mula sa app game na Word Connect

Alipapâ

ALIPAPÂ

Bubungan Patag, sa Dalawampu Pababâ

di ko batid ang kasagutan, ano kayâ?

hanggang mapalitaw ang sagot: alipapâ

may impit ang bigkas, may tudlik na pakupyâ

at ang UP Diksiyonaryong Filipino

ay akin din namang sinangguning totoo

at ang salitang alipapa'y nakita ko

na 'patag na bubong' ang kahulugan nito

alipapâ ay talipapâ ang katunog

lumang salita bang kaylalim o kaytayog?

o salitang kilala sa mga kanugnog

na magagamit din sa pagtula kong handog

palaisipang ito'y kaylaki ng tulong

upang bokabularyo'y talagang yumabong

tulad ng alipapâ sa 'patag na bubong'

para sa abang makata'y dagdag na dunong

- gregoriovbituinjr.

06.17.2024

* palaisipan mula sa pahayagang Abante, Hunyo 15, 2024, p.10

* mula sa UP Diksiyonayong Filipino, p.36

Condong nakaharang sa Mt. Fuji, gigibain na...

CONDONG NAKAHARANG SA MT. FUJI, GIGIBAIN NA...

photobomb pala ang condong / nakaharang sa Mt. Fuji

kaya nagprotesta roon / ang mamamayan, ang madla

na nagnanais tuluyang / ipagiba ang nasabi

lakas ng kilos-protesta'y / balita sa buong bansa

malapit nang i-turn-over / sa nakabili ng yunit

subalit mga protesta'y / tila di mapatid-patid

sa masa'y nakipulong pa / roon nang paulit-ulit

ang estate developer na / Sekusui House Limited

ang kanilang unang balak / ay labing-isang palapag

hanggang maging sampu na lang / na ang kisame'y mababa

ngunit nakaharang pa rin / ang condo kaya di payag

ang mga nagpo-protestang / nais itong ipagiba

kaya wala nang magawa / ang nasabing developer

nagpasya nang idemolis / ang condo nilang tinayo

ire-refund na lang nila / sa kanilang mga buyer

ang sampung milyong yen bawat / yunit, sa bulsa'y madugo

dahil sa mga protesta / ng mamamayang Hapones

gigibain ang photobomb / na humarang sa Mt. Fuji

at tayo naman, sa Torre / de Manila nagtitiis

na sa estatwa ni Rizal / ay photobomb din ang silbi

- gregoriovbituinjr.

06.17.2024

* ulat mula sa pahayagang Pilipino Star Ngayon, Hunyo 15, 2024, pahina 5

Kahulugan ng salitang salvage (sal-veydz)

KAHULUGAN NG SALITANG SALVAGE (SAL-VEYDZ)

SALVAGE ay salitang pagligtas ng ari-arian

sa kargamento't barkong lubog ay pagpapalutang

ang salvage ay Ingles na pagsalba ang kahulugan

mula sa panganib ay pagligtas ng kagamitan

subalit ikatlong kahulugan nito'y kaiba

sapagkat salvage ay di mula sa salitang salba

kundi sa salitang salbahe, salbahe talaga

na pagpaslang ng ahente ng estado sa masa

kilala na ng mga tibak ang salitang ito

isang sistema ng karahasan noong marsyalo

dinudukot, nirarampa, sa ilog o sa kanto

na sa mga nakikibaka'y tugon ng gobyerno

extrajudicial killing o EJK ito ngayon

walang wastong proseso sa mga biktima niyon

basta nakursunadahan ang buhay na patapon

nahan ang katarungan? ang madalas nilang tanong

"Hustisyang panlipunan ba'y kailan makakamtan?"

sigaw nila: "Karapatang Pantao, Ipaglaban!"

"Human Rights Defenders Protection Bill, Ipasa Iyan!"

mga panawagang hinihingi'y pananagutan

- gregoriovbituinjr.

06.17.2024

* mula sa UP Diksiyonaryong Filipino, pahina 1092

Imbes itlog, kamatis sa eggtray

IMBES ITLOG, KAMATIS SA EGGTRAY

imbes itlog ay pawang kamatis

sa eggtray ng frigider o ng ref

pagkat pampakinis daw ng kutis

bukod sa tubig ay laman ng ref

mura ang kamatis kaysa itlog

na makakain mo pa ng hilaw

kahit buhay ay kakalog-kalog

ay may pag-asa pang natatanaw

di nawawala sa aking ulam

ang kamatis, sibuyas, at bawang

upang kagutuman ay maparam

sa sandaling salapi'y konti lang

O, kamatis, isa kang biyaya

sa mga tulad kong abang dukhâ

na sa tuwina'y laging kasama

sa pakikibaka't mga digmâ

- gregoriovbituinjr.

06.17.2024

Pahinga sa hapon

PAHINGA SA HAPON

umuulan na, maginaw, pahinga muna

sa hapon, hapong-hapo mula paglalaba

at sa samutsaring gawain sa kusina

upang makakain din ang buong pamilya

hapon, talukap ng mata'y papikit-pikit

habang si bunso sa ama'y nangangalabit

"Tulog na po tayo, Itay," ang kanyang hirit

habang si bunso sa bisig ko'y nangunyapit

radyo'y binuksan ko't musika'y pinakinggan

nagbabalita'y pasingit-singit din minsan

maya-maya, ito'y aking nakatulugan

ipinapahinga ang katawan sa hapon

nang may lakas upang magampanan ang misyon

at maya-maya lang, kami'y muling babangon

- gregoriovbituinjr.

06.17.2024

Ikaw

IKAW

Tula ni Vladimir Mayakovsky

Malayang salin ni Gregorio V. Bituin Jr.

Dumating kang -

may kapasyahan

sapagkat ako'y malaki,

sapagkat ako'y umaatungal,

datapwat sa masusing pagsusuri

nakita mo'y isang lalaking paslit.

Iyong dinagit

at inagaw ang iwi kong puso

at sinimulang

ito'y paglaruan -

na parang babaeng may bolang tumatalbog.

At bago ang himalang ito

ang bawat babae'y

alinman sa mga namamangha

o dalagang nagtatanong:

"Ang ibigin ang ganyang tao?

Bakit, baka suntukin ka niya!

Marahil tagapagpaamo siya ng leyon,

isang babae mula sa kulungan ng hayop!"

Subalit ako'y matagumpay.

Hindi ko maramdaman -

ang singkaw!

Nakalimot sa saya,

ako'y tumalon

at napalundag hinggil, sa nobyang mapula ang balat,

Nakaramdam ako ng ligaya

at gaan ng loob.

Isinalin: Hunyo 17, 2024

Maynila, Pilipinas

* litrato mula sa google

YOU

Poem by Vladimir Mayakovsky

You came –

determined,

because I was large,

because I was roaring,

but on close inspection

you saw a mere boy.

You seized

and snatched away my heart

and began

to play with it –

like a girl with a bouncing ball.

And before this miracle

every woman

was either a lady astounded

or a maiden inquiring:

“Love such a fellow?

Why, he'll pounce on you!

She must be a lion tamer,

a girl from the zoo!”

But I was triumphant.

I didn’t feel it –

the yoke!

Oblivious with joy,

I jumped

and leapt about, a bride-happy redskin,

I felt so elated

and light.

mula sa: https://www.marxists.org/subject/art/literature/mayakovsky/1922/you.htm